Żuchwa i cały obszar czaszkowo-żuchwowy jest jednym z ciekawszych i istotniejszych obszarów ludzkiego ciała. Toczą się w nim rozmaite procesy, odbieranych jest wiele bodźców. Zaburzenia innych obszarów ciała mogą się objawiać kompensacjami właśnie w okolicy żuchwy.

Żuchwa- kilka zdań wstępu

Zacznijmy od tego, że żuchwa, szczęka i jama ustna, są nam niezbędne do utrzymania podstawowych funkcji życiowych. Dzięki nim mamy szansę ugryźć/ pogryźć/ wstępnie strawić i połknąć posiłek. Układ stomatognatyczny pracuje także na to, abyśmy mogli oddychać, komunikować się miedzy sobą zarówno werbalnie, jak i niewerbalnie. Nie da się ukryć korelacji tego obszaru z czaszką. Powierzchnie stawowe stawu skroniowo-żuchwowego to głowa żuchwy i dół stawowy kości skroniowej. Bliskość tętnic (szczękowej, żwaczowej, szyjnej zewnętrznej, zębodołowej dolnej) także nie pozostaje bez znaczenia w kontekście dysfunkcji ukrwienia obszaru żuchwy. Równie blisko stawu skroniowo-żuchwowego jest także ucho. W konsekwencji widać bezpośrednie połączenie chociażby przez więzadło uszno-żuchwowe Pinto, które biegnie wewnątrzustnie i łączy młoteczek (jedną z kosteczek słuchowych) z krążkiem stawowym. 

Nie możemy pominąć także nerwów czaszkowych. Szczególnie często obserwujemy problemy z nerwami: trójdzielnym, twarzowym, przedsionkowo-ślimakowym, dodatkowym i podjęzykowym. 

W kontekście patologii żuchwy koniecznie należy zwrócić także uwagę na bliskie powiązanie tego obszaru z odcinkiem szyjnym kręgosłupa, szyją i gardłem. 

Żuchwa i jej związek z oddychaniem?

Jakość oddychania ma ogromne znaczenie w rozwoju żuchwy- dzięki oddychaniu przez nos nasze zatoki mają szanse na prawidłowe ukształtowanie się. Uzyskujemy także prawidłowy wymiar twarzoczaszki. Jej intensywny rozwój rozpoczyna się po 10 roku życia, dlatego szczególnie na baczności powinni się mieć opiekunowie nastolatków. Osoby, które nawykowo oddychają przez usta, mają często cofniętą żuchwę oraz charakterystycznie wydłużoną twarz. W konsekwencji często towarzyszą im także problemy laryngologiczne, m.in. przewlekłe zapalenie zatok albo częste bóle gardła.

Obszar czaszkowo-żuchwowy – charakterystyczne cechy

• stabilność (np. podczas połykania- kość gnykowa jest mobilna, a żuchwa stabilna),
• mobilność (np. podczas mówienia czy żucia),
• aktywność funkcjonalna
• funkcja proprioceptywna (kora somatosensoryczna –> propriocepcja zębów jest 4x większa niż włosów, a część ustna zawiera aż 20% wszystkich proprioceptorów ciała człowieka)
• komunikacja niewerbalna

Pamiętajmy, że aktywność w obszarze żuchwy trwająca 1 godzinę zostaje zapamiętana w mózgu na co najmniej 1 tydzień! Profilaktyka w tym obszarze i szybka eliminacja parafunkcji takich jak np. zaciskanie zębów w ciągu dnia, częste żucie gumy, gryzienie ołówka itd, są więc bardzo istotne. Z drugiej strony tak ważne i efektywne są więc ćwiczenia mięśni twarzy. 

Palenie tytoniu

Warto zdać sobie sprawę z tego, że nałogowi palacze prezentują wiele wzorców parafunkcyjnych w obszarze jamy ustnej. Mięśnie krtani i twarzy zawsze będą u nich napięte, mięśnie oddechowe pracują ze zdwojoną siłą próbując nadążyć za ogromną dzienną liczbą oddechów. Fakt ten nie pozostaje bez znaczenia dla dysfunkcji w obrębie barków i odcinka szyjnego kręgosłupa. Kość gnykowa najczęściej ma słabą ruchomość. W konsekwencji skutkuje to bólem lub dyskomfortem w trakcie połykania i/lub nieprawidłowym wzorcem połykania. Brak wystarczającej mobilności kości gnykowej w trakcie połykania powoduje niepotrzebne, kompensacyjne ruchu głowy w trakcie tej czynności. Ze względu na napięcia i nieprawidłową pracę kręgosłupa szyjnego, żuchwy i nieprawidłowe ustawienie głowy często palaczowi będą też towarzyszyć bóle głowy. Niedotlenienie oraz zatrucie dymem przyczynia się do patologicznego procesu. O migrenach więcej możecie przeczytać tutaj. 

Komunikacja niewerbalna a przewlekły ból

To, co dzieje się w obszarze żuchwy i twarzy, nie pozostaje bez znaczenia dla naszych relacji społecznych. Mięśnie mimiczne odgrywają ogromną rolę w komunikacji niewerbalnej. Każdy nasz grymas na twarzy, uśmiech bądź zdziwienie mają wpływ na nawiązywanie relacji z drugim człowiekiem. Osoby, które mają przewlekły ból tego obszaru bądź inne dysfunkcje, np. porażenie nerwu trójdzielnego, będą wykazywały mniejszą aktywność mięśniową po dysfunkcyjnej stronie. Mają też mniejszą zdolność odczytywania emocji z wyrazu twarzy u innych osób oraz gorzej potrafią rozpoznać i opisać własne emocje. (Von Piekartz i wsp., 2018)

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego posta będzie Wam łatwiej zidentyfikować u siebie dysfunkcje i szybciej zareagować na istniejący problem.