Fizjoterapia Stomatologiczna

Wady zgryzu i postawy. Ortodoncja i fizjoterapia.

Wady zgryzu są powszechnym problemem zarówno dzieci, jak i dorosłych. W powszechnym rozumieniu ortodoncja ma cel przede wszystkim estetyczny. Chcemy poprawić swój uśmiech, zmienić wygląd twarzy, poczuć się lepiej. Nie zapominajmy jednak, że dzięki prawidłowemu leczeniu ortodontycznemu uzyskujemy coś znacznie ważniejszego z punktu widzenia zdrowia- korygujemy wady zgryzu, a dzięki temu odzyskujemy zdolność do prawidłowego przeżuwania. W konsekwencji często korygujemy wady wymowy i zmieniamy ustawienie całego ciała! 

Rodzaje wad zgryzu

W klasyfikacji Angle’a (1899) możemy wyróżnić następujące klasy wad zgryzu: 

  • II, 1- zgryz dystalny, przednie zęby szczęki wysunięte („królicze”), małe podniebienie
  • II, 2- zgryz dystalny z przodozgryzem z przodu, wystająca bródka
  • III – zgryz mezjalny, żuchwa jest ustawiona w protruzji, czyli przesunięta do przodu 

U osób, które nawykowo oddychają przez usta w dzieciństwie można czasem zaobserwować zgryz otwarty, czyli sytuację, w której przednie górne zęby nie mają kontaktu z dolnymi. 

Wady zgryzu i ich biomechaniczne konsekwencje

Żuchwa jest istotnym elementem kostnym mającym bezpośrednie połączenie z czaszką i dzięki temu także z odcinkiem szyjnym kręgosłupa. Ta doskonała konstrukcja czasem ma jednak różne wady. Pamiętajmy, że w medycynie i fizjoterapii zawsze powinniśmy rozpatrywać cały szereg konsekwencji i połączeń między jednym ogniwem łańcucha, a drugim. Nawet jeśli jakiś element nie łączy się bezpośrednio z drugim, to napięcia i patologie zostają przeniesione przez powięź. Jak wiemy, powięź otacza każdą naszą tkankę. 

Aby lepiej zrozumieć korelacje między wadami zgryzu a postawą ciała przeprowadźmy prosty eksperyment. Połóż rękę na karku i cofnij dolne zęby (cofnij żuchwę). Czujesz napięcie mięśni karku i ruch głowy? 

A teraz cofnij żuchwę najbardziej jak dasz radę i oddychaj nosem. Czujesz, że powietrze ma utrudniony przepływ przez gardło? 

Ustawienie żuchwy ma ogromny wpływ na to, jak ustawiona jest głowa i odcinek szyjny. W konsekwencji zmienia się ustawienie także dróg oddechowych, barków, klatki piersiowej, łopatek, dolnych odcinków kręgosłupa. Swoje napięcie zmieniają też mięśnie- jedne ulegają rozciągnięciu, drugie- skróceniu i nadmiernemu napięciu. Dla przykładu, badania Klostermann wykazały, że u dzieci w wieku 8-10 lat z II klasą zgryzu we wczesnym leczeniu ortodontycznym poprawie uległo także ustawienie miednicy, która przed leczeniem była zrotowana. Zmieniły się także krzywizny kręgosłupa. Sugeruje to pozytywny wpływ ortodoncji na leczenie skoliozy i innych wad postawy. Warto zaznaczyć, że klasie II zgryzu towarzyszy także u ponad 50% badanych hipotoniczna postawa ciała (obniżone napięcie, wiotkość posturalna). 

Poniższa grafika pokazuje występowanie wad postawy w poszczególnych klasach wad zgryzu. 

W powszechnym rozumieniu ortodoncja ma cel przede wszystkim estetyczny. Chcemy poprawić swój uśmiech, zmienić wygląd twarzy, poczuć się lepiej. Nie zapominajmy jednak, że dzięki prawidłowemu leczeniu ortodontycznemu uzyskujemy coś znacznie ważniejszego z punktu widzenia zdrowia- korygujemy wady zgryzu, a dzięki temu odzyskujemy zdolność do prawidłowego przeżuwania, często korygujemy wady wymowy i zmieniamy ustawienie całego ciała! 
Wady zgryzu (klasa zgryzu) i postawa ciała.

Wady zgryzu i ich konsekwencje

  • dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego (TMD)
  • parafunkcje w obrębie narządu żucia, np. bruksizm (zgrzytanie zębami)
  • nieprawidłowa postawa ciała
  • niedostateczna równowaga
  • problemy logopedyczne (najczęstsze patologie dotyczą języka i jego nieprawidłowej pozycji spoczynkowej, która w konsekwencji prowadzi do zmiany napięcia mięśniowego jamy ustnej i wad wymowy)
  • nieprawidłowy tor oddechowy

Jak pewnie zauważyłeś/aś, wszystkie wyżej wymienione konsekwencje mogą zamykać się w jednym ciągu przyczynowo-skutkowym. Na przykład problemy logopedyczne mogły towarzyszyć dziecku od małego, przez co wykształciła się wada zgryzu, która spowodowała nieprawidłową postawę ciała, bóle głowy i zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego. 

Najważniejsze z punktu widzenia specjalisty jest znalezienie wszystkich konsekwencji i powiązań oraz rozpatrzenie, co jest główną przyczyną zaburzeń i eliminowanie problemów po kolei. Często znalezienie przyczyny jest niemożliwe i możemy się tylko domyślać, co ją stanowi. 

Fizjoterapia przed leczeniem ortodontycznym?

Jeśli tylko jest taka możliwość, fizjoterapię najlepiej rozpocząć jeszcze przed założeniem aparatu ortodontycznego. Leczenie ortodontyczne najczęściej trwa co najmniej 2 lata. W tym czasie ciało, które przez kilka, kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat funkcjonowało w kompensacyjnych wzorcach spowodowanych przez wadę zgryzu, w ciagu dwóch lat ma małą szansę na dostosowanie się do nowej sytuacji. A nawet jeśli się dostosuje, to będą to duże i drastyczne zmiany dla tkanek. Prowadząc odpowiednio fizjoterapię przed ortodoncją jesteśmy w stanie przygotować tkanki do tych zmian dzięki czemu pacjent może uniknąć skutków ubocznych leczenia takich jak bóle głowy, szyi, dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych, bruksizm, szumy uszne itd. W trakcie leczenia ortodontycznego kontynuowanie fizjoterapii jest także jak najbardziej zasadne i wskazane. 

Wady zgryzu - leczenie ortodontyczne.
Wady zgryzu- leczenie ortodontyczne.

Źródła

https://www.jdao-journal.org/articles/odfen/pdf/2008/04/odfen2008114p232.pdf

materiały szkoleniowe CRAFTA 

http://www.ortognatyka.pl/category/metamorfozy/