Wady zgryzu i postawy. Ortodoncja i fizjoterapia.
Wady zgryzu są powszechnym problemem zarówno dzieci, jak i dorosłych. W powszechnym rozumieniu ortodoncja ma cel przede wszystkim estetyczny. Chcemy poprawić swój uśmiech, zmienić wygląd twarzy, poczuć się lepiej. Nie zapominajmy jednak, że dzięki prawidłowemu leczeniu ortodontycznemu uzyskujemy coś znacznie ważniejszego z punktu widzenia zdrowia- korygujemy wady zgryzu, a dzięki temu odzyskujemy zdolność do prawidłowego przeżuwania. W konsekwencji często korygujemy wady wymowy i zmieniamy ustawienie całego ciała!
Rodzaje wad zgryzu
W klasyfikacji Angle’a (1899) możemy wyróżnić następujące klasy wad zgryzu:
- II, 1- zgryz dystalny, przednie zęby szczęki wysunięte („królicze”), małe podniebienie
- II, 2- zgryz dystalny z przodozgryzem z przodu, wystająca bródka
- III – zgryz mezjalny, żuchwa jest ustawiona w protruzji, czyli przesunięta do przodu
U osób, które nawykowo oddychają przez usta w dzieciństwie można czasem zaobserwować zgryz otwarty, czyli sytuację, w której przednie górne zęby nie mają kontaktu z dolnymi.
Wady zgryzu i ich biomechaniczne konsekwencje
Żuchwa jest istotnym elementem kostnym mającym bezpośrednie połączenie z czaszką i dzięki temu także z odcinkiem szyjnym kręgosłupa. Ta doskonała konstrukcja czasem ma jednak różne wady. Pamiętajmy, że w medycynie i fizjoterapii zawsze powinniśmy rozpatrywać cały szereg konsekwencji i połączeń między jednym ogniwem łańcucha, a drugim. Nawet jeśli jakiś element nie łączy się bezpośrednio z drugim, to napięcia i patologie zostają przeniesione przez powięź. Jak wiemy, powięź otacza każdą naszą tkankę.
Aby lepiej zrozumieć korelacje między wadami zgryzu a postawą ciała przeprowadźmy prosty eksperyment. Połóż rękę na karku i cofnij dolne zęby (cofnij żuchwę). Czujesz napięcie mięśni karku i ruch głowy?
A teraz cofnij żuchwę najbardziej jak dasz radę i oddychaj nosem. Czujesz, że powietrze ma utrudniony przepływ przez gardło?
Ustawienie żuchwy ma ogromny wpływ na to, jak ustawiona jest głowa i odcinek szyjny. W konsekwencji zmienia się ustawienie także dróg oddechowych, barków, klatki piersiowej, łopatek, dolnych odcinków kręgosłupa. Swoje napięcie zmieniają też mięśnie- jedne ulegają rozciągnięciu, drugie- skróceniu i nadmiernemu napięciu. Dla przykładu, badania Klostermann wykazały, że u dzieci w wieku 8-10 lat z II klasą zgryzu we wczesnym leczeniu ortodontycznym poprawie uległo także ustawienie miednicy, która przed leczeniem była zrotowana. Zmieniły się także krzywizny kręgosłupa. Sugeruje to pozytywny wpływ ortodoncji na leczenie skoliozy i innych wad postawy. Warto zaznaczyć, że klasie II zgryzu towarzyszy także u ponad 50% badanych hipotoniczna postawa ciała (obniżone napięcie, wiotkość posturalna).
Poniższa grafika pokazuje występowanie wad postawy w poszczególnych klasach wad zgryzu.

Wady zgryzu i ich konsekwencje
- dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego (TMD)
- parafunkcje w obrębie narządu żucia, np. bruksizm (zgrzytanie zębami)
- napięciowe bóle głowy, migreny
- nieprawidłowa postawa ciała
- niedostateczna równowaga
- problemy logopedyczne (najczęstsze patologie dotyczą języka i jego nieprawidłowej pozycji spoczynkowej, która w konsekwencji prowadzi do zmiany napięcia mięśniowego jamy ustnej i wad wymowy)
- nieprawidłowy tor oddechowy
Jak pewnie zauważyłeś/aś, wszystkie wyżej wymienione konsekwencje mogą zamykać się w jednym ciągu przyczynowo-skutkowym. Na przykład problemy logopedyczne mogły towarzyszyć dziecku od małego, przez co wykształciła się wada zgryzu, która spowodowała nieprawidłową postawę ciała, bóle głowy i zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego.
Najważniejsze z punktu widzenia specjalisty jest znalezienie wszystkich konsekwencji i powiązań oraz rozpatrzenie, co jest główną przyczyną zaburzeń i eliminowanie problemów po kolei. Często znalezienie przyczyny jest niemożliwe i możemy się tylko domyślać, co ją stanowi.
Fizjoterapia przed leczeniem ortodontycznym?
Jeśli tylko jest taka możliwość, fizjoterapię najlepiej rozpocząć jeszcze przed założeniem aparatu ortodontycznego. Leczenie ortodontyczne najczęściej trwa co najmniej 2 lata. W tym czasie ciało, które przez kilka, kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat funkcjonowało w kompensacyjnych wzorcach spowodowanych przez wadę zgryzu, w ciagu dwóch lat ma małą szansę na dostosowanie się do nowej sytuacji. A nawet jeśli się dostosuje, to będą to duże i drastyczne zmiany dla tkanek. Prowadząc odpowiednio fizjoterapię przed ortodoncją jesteśmy w stanie przygotować tkanki do tych zmian dzięki czemu pacjent może uniknąć skutków ubocznych leczenia takich jak bóle głowy, szyi, dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych, bruksizm, szumy uszne itd. W trakcie leczenia ortodontycznego kontynuowanie fizjoterapii jest także jak najbardziej zasadne i wskazane.

Źródła
https://www.jdao-journal.org/articles/odfen/pdf/2008/04/odfen2008114p232.pdf
materiały szkoleniowe CRAFTA
One thought on “Wady zgryzu i postawy. Ortodoncja i fizjoterapia.”
Comments are closed.