Beethoven, Bedrich Smetana czy Chris Martin wokalista zespołu Coldplay, oprócz wyjątkowego geniuszu muzycznego łączy ich coś jeszcze. Szumy uszne (Tinnitus). To zaburzenie występujące u około 10-19% populacji dorosłych. Znalezienie przyczyny i sposobu leczenia bywa niezwykle trudne, jednak terapia w gabinecie fizjoterapeuty może przynieść znaczną poprawę jakości życia. 

Czym są szumy uszne?

Szumy uszne to percepcja dźwięków pomimo braku zewnętrznego bodźca dźwiękowego (Hoekstra 2013). Osoba, która zmaga się z tym problemem, będzie słyszała dźwięki różnej częstotliwości (piski, szumy, trzaski, najczęściej o dość wysokiej częstotliwości). Szumy uszne mogą występować cały czas, uniemożliwiając zaśnięcie, ale w wielu przypadkach osoba zaczyna je słyszeć wtedy, gdy przypomni sobie o ich istnieniu. 
Szumy uszne możemy podzielić na dwie kategorie:

• Obiektywne (kiedy dźwięk ma fizyczne źródło generowane w pobliżu ucha; osoba obok nas może także słyszeć ten dźwięk)
• Subiektywne (tego dźwięku nie można zidentyfikować ani usłyszeć podczas badania). 

Szumy uszne przede wszystkim są związane z utratą słuchu, narażeniem na hałas, starzeniem się i stresem. Osoby w podeszłym wieku częściej odczuwają to zaburzenie. Problem ten 2 razy częściej dotyczy mężczyzn. Osoby, które mają szumy uszne, w 40-86% przypadków mają także zmniejszoną tolerancję na dźwięki codzienne, tj. można powiedzieć, że są nadwrażliwe słuchowo. 6-20% osób odbiera szumy jako uciążliwe i wiąże je z cierpieniem. 

Anatomia ucha ludzkiego.

Ludzkie ucho jest bardzo skomplikowaną strukturą. Oprócz odbierania dźwięków ma inną bardzo ważną funkcję: kanał półkolisty ucha wewnętrznego odpowiada za równowagę. Błona bębenkowa jest obficie unerwiona: wewnętrznie przed nerw językowo-gardłowy (IX), zewnętrznie przez nerw żuchwowy (V3), twarzowy (VII) i błędny (X). Zaburzenia przewodnictwa i neurodynamiki tych nerwów na jakiejkolwiek długości mogą więc przenosić się także na obszar ucha. 
Dlaczego struktury uszne są tak istotne w przypadku dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych?
Istnieje jedna mała struktura, która łączy ucho środkowe (konkretnie kowadełko) z głową żuchwy- więzadło Pinto. Badania Terry Tanaka pokazują, że nie występuje ono u każdego człowieka. 

Szumy uszne — przyczyny powstawania.

Przyczyn szumów może być bardzo wiele. Często jednak nie udaje się jej ustalić i można tylko przypuszczać, co je powoduje. 
Jeśli aktywność związana z szumami usznymi jest wzmocniona negatywnie np. przez trudne wydarzenie życiowe lub negatywne myślenie, następuje aktywacja limbicznego i autonomicznego układu nerwowego. Uwaga skierowana jest na szumy uszne i są one wtedy wiązane z cierpieniem. W praktyce może się to dziać według następującego schematu: trauma po nagłej śmierci bliskiej osoby –> zwrócenie uwagi na występowanie szumów usznych –> skojarzenie szumów ze smutkiem i cierpieniem. Może się okazać, że szumy uszne występują tak naprawdę od bardzo dawna, jednak dopiero trudne wydarzenie spowodowało zwrócenie na nie uwagi.
Istnieją dowody na to, że procesy poznawcze, takie jak interpretacja, uwaga i pamięć, są rzeczywiście zaangażowane w przewlekłe cierpienie w szumach usznych. 

Leczenie szumów usznych.

Jeśli udało się ustalić przyczynę, to leczenie będzie polegało na jej eliminacji (np. farmakoterapia, terapia manualna).
W większości przypadków problem jest jednak bardziej złożony i często ma komponentę psychologiczną. W leczeniu szumów usznych ogromną rolę odgrywa podejście pacjenta do sytuacji. Często jeśli pacjent intensywnie myśli o szumach i się nimi zamartwia, to zaczyna je słyszeć, natomiast w sytuacji, w której jego uwaga skupiona jest na czymś innym — szumów nie słyszy. Dlatego właśnie zaleca się kognitywną terapię behawioralną (CBT).

Fizjoterapeuta może wspomóc proces terapii dzięki technikom na kościach czaszki (kości: skroniowa, skalista, podpotyliczna, klinowa, podniebienna), stawie skroniowo-żuchwowym, mięśniach (okalających staw, mięśniach dna jamy ustnej). Przydatna może się okazać także neuromobilizacja nerwów czaszkowych (błędnego, twarzowego, żuchwowego, językowo-gardłowego, przedsionkowo-ślimakowego) jeśli oczywiście te nerwy wykazują zaburzoną neurodynamikę w badaniu. Przydatne okazują się także techniki relaksacji. 

O pracy na czaszce więcej przeczytacie w TYM wpisie. 

Jeśli cierpisz na szumy uszne, nie bój się szukać pomocy. Życie z szumami bywa niezwykle uciążliwe, może prowadzić do depresji i prób samobójczych. Często pacjenci z szumami są przekonani, że zwariowali, a jeszcze częstsze zamartwianie się tym problemem powoduje nasilanie się szumów. Psychoterapeuta poznawczo — behawioralny wytłumaczy Ci etiologię szumów oraz pokaże skuteczne sposoby radzenia sobie z tą przypadłością. 

Źródła

• Materiały szkoleniowe CRAFTA 

• Andersson G, et al. Autobiographical memory specificity in patients with tinnitus versus patients with depression and normal controls. Cogn Behav Ther 2013; 42(2):116–126

• Cima RF, et al. Specialised treatment based on cognitive behav-iour therapy versus usual care for tinnitus: a randomised controlled trial. Lancet 2012; 379(9830):1951-9
• Cima RFF, et al. A multidisciplinary European guideline for tinnitus: diagnostics, assessment, and treatment. HNO. 2019 Mar;67(Suppl 1):10-42

• Conrad I, et al. The role of dysfunctional cognitions in patients with chronic tinnitus. Ear Hear 2015; 36(5):e279–e289