Obturacyjny bezdech senny to kolejne zaburzenie snu. Występuje nawet o 20% populacji ogólnej, dużo częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ryzyko jego wystąpienia rośnie jednak w ciąży. OBS zdecydowanie wymaga dokładnej diagnostyki i szybkiego leczenia, bowiem niesie za sobą groźne dla zdrowia konsekwencje.

Obturacyjny bezdech senny- czym jest?

OBS to zaburzenie snu polegające na więcej niż 5 epizodach wstrzymania oddechu podczas snu trwających co najmniej 10 sekund. Dodatkowo występuje spadek przepływu w górnych drogach oddechowych poniżej 50% wartości przepływu wyjściowego przez co najmniej 10 sekund lub spadek saturacji krwi tętniczej o ponad 4%. Jego przyczyną są powtarzające się epizody zamknięcia górnych dróg oddechowych (bezdechy) lub ich zwężenie (spłycenie oddychania) na poziomie gardła. Praca mięśni oddechowych jest zachowana, jednak nadmiernie zmniejsza się napiecie mięśni podniebienia miękkiego. Stopień nasilenia OBS określa się wskaźnikiem AHI. W diagnostyce pomocne jest połączenie badania holterowskiego z pulsoksymetrem podczas snu, ale złotym standardem jest polisomnografia. Oprócz tego istotne są kwestionariusze, które wypełnia pacjent:

• Kwestionariusz Berliński 
• STOP-Bang
• Skala Senności EPWORTH 
• Ateńska Skala Bezsenności 

Obturacyjny bezdech senny- predyspozycje

Istnieją pewne czynniki ryzyka, których obecność zapala czerwoną lampkę podczas rozmowy z pacjentem. Należą do mich między innymi: 

• otyłość (!),
• wiek i płeć,
• krótka, szeroka szyja,
• długie podniebienie miękkie,
• powiększone migdałki,
• polipy nosa,
• skrzywiona przegrody nosowej,
• używki (w tym kofeina, tytoń, alkohol, szczególnie spożyte przed snem),
• leki zmniejszające napięcie mięśniowe,
• nadczynność tarczycy,
• akromegalia.

Przy otyłości postawiłam wykrzyknik, bowiem spośród pacjentów ze stwierdzonym OBS aż 70% to osoby otyłe. Przyrost masy ciała o 10% zwiększa ryzyko OBPS 6-krotnie, natomiast obwód szyi przekraczający 48 cm aż 20-krotnie.

Jeśli chodzi natomiast o wiek i płeć, OBS zdecydowanie częściej zdiagnozujemy u mężczyzn w wieku powyżej 35 lat. U kobiet OBS raczej spodziewamy się po menopauzie. Ryzyko pojawienia się tego zaburzenia rośnie jednak w ciąży. 

Objawy OBS

Do objawów możemy zaliczyć: 

Konsekwencje

Aby przedstawić konsekwencje obturacyjnego bezdechu sennego, warto jeszcze raz przeanalizować, na czym on polega. U osoby z tym zaburzeniem dochodzi do wielu epizodów zatrzymania oddechu na dłuższy czas niż ten wynikający z fizjologii. Prowadzi to do wielu minut nadprogramowego niedotlenienia wszystkich tkanek organizmu. Zaburza pracę wielu narządów, ale przede wszystkim mózgu i serca. Dlatego właśnie u osób z OBS obserwujemy trudności z koncentracją i zaburzenia pamięci. Obecna jest także skłonność do zaburzeń układu sercowo-naczyniowego. Mogą się pojawić między innymi: uczucie nierównej pracy serca, bradykardia lub tachykardia zatokowa, nadciśnienie (OBS zwiększa wystąpienie nadciśnienia dwukrotnie), choroba niedokrwienna serca. Zwiększa się ilość cytokin i CRP, co skutkuje stałym stanem zapalnym w organizmie. W konsekwencji rośnie ryzyko poważnych zaburzeń (udar mózgu) oraz zgonu.

Do kolejnych powikłań należy wzrost ryzyka insulinooporności i cukrzycy. 

Bez względu na to, na jakie choroby i zaburzenia cierpi już dana osoba, bezdech senny będzie pogarszał jej stan zdrowia. Bardzo ważne jest zatem dokładne zdiagnozowanie wszystkich chorób i zaburzeń i podjęcie odpowiedniego leczenia. 

Obturacyjny bezdech senny w ciąży

Jak wspomniałam na początku, w ciąży ryzyko OBS jest wyższe i rośnie z każdym trymestrem. U kobiet w ciąży diagnostyka bezdechu jest nawet jeszcze bardziej istotna, bowiem to zaburzenie wpływa negatywnie także na funkcjonowanie dziecka. U kobiet z OBS obserwujemy większe ryzyko stanu przedrzucawkowego, porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej dziecka, a także aż 5x częstsze zgony matki po porodzie.

Kontynuujemy leczenie aparatem np. CPAP lub jeśli OBS wykryto w ciąży- włączamy to leczenie. Oprócz tego leczymy oczywiście współistniejące choroby, zapobiegamy nadmiernemu przyrostowi wagi i wprowadzamy inne zasady opisane poniżej. Będziemy jednak unikać ćwiczeń ze wstrzymywaniem powietrza.

Fizjoterapia i leczenie

Rolą fizjoterapeuty będzie prowadzenie odpowiednich ćwiczeń oddechowych, szczególnie tych z redukcją oddychania. Istotna jest także praca nad mobilnością przepony, korekcja toru oddechowego, przywrócenie mobilności wszystkim elementom klatki piersiowej. Bardzo ważne będzie także zbadanie obszaru kości gnykowej, mięśni nad i podgnykowych. Możliwe, że pacjent będzie wymagał także diagnostyki i terapii logopedycznej m.in. pod kątem funkcji prymarnych, takich jak oddychanie, połykanie, pozycja spoczynkowa języka. 

Z podejrzeniem bezdechu należy udać się do poradni pulmonologicznej lub laryngologicznej. Najlepiej wykonać badanie polisomnograficzne, a także zapytać o objawy członków rodziny, którzy mają szanse zauważyć wiele naszych objawów w trakcie snu. Istotne jest także wykluczenie anomalii anatomicznych (np. skrzywiona przegroda nosowa, przerost migdałków). Chory otrzymuje urządzenie CPAP, autoCPAP lub BiPAP, które utrzymuje odpowiednie ciśnienie w drogach oddechowych i zapobiega epizodom bezdechów. Oczywiście konieczna jest także redukcja masy ciała, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, leczenie wszelkich innych zaburzeń, które mogą nasilać bezdech na zasadzie błędnego koła.