MOS, czyli mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy.. ta długa nazwa zdecydowanie zobowiązuje do bycia mięśniem wielozadaniowym! W dzisiejszym poście przedstawię Wam ciekawe, całkiem nieoczywiste funkcje i powiązania tego mięśnia. 

Podstawowe czynności mięśnia

Zacznę od początku, czyli gdzie tak właściwie leży MOS? Jego przyczepy to: 

• rękojeść mostka 
• przyśrodkowa 1/3 część obojczyka
• wyrostek sutkowaty kości skroniowej
• kresa karkowa górna.

Jego unerwienie pochodzi z korzenia rdzeniowego nerwu dodatkowego, czyli XII nerwu czaszkowego. Gałęzie skórne splotu szyjnego wychodzą z tylnej krawędzi mięśnia. Te zakończenia nerwowe pomagają mu w jego funkcjach proprioceptywnych.

Do czynności tego mięśnia należą:

• kiedy działa obustronnie- prostuje głowę (odchyla)
• działając jednostronnie: obraca twarz w przeciwną stronę (rotacja odcinka szyjnego) i wykonuje zgięcie boczne w tę samą stronę
• przy ustalonej głowie pełni pomocniczą funkcję wdechową unosząc mostek i obojczyk podczas wdechu.
• Warto pamiętać, że odpowiada on także za prawidłową lordozę szyjną. Jej rozwój należy wspomagać od urodzenia układając dziecko w leżeniu na brzuchu.

Postawa protrakcyjna

Czytając poprzedni akapit wiemy już, że u wielu pacjentów mięsień ten będzie nadaktywny. Po pierwsze z powodu wysunięcia głowy w przód i ustawieniu jej w wyproście. Po drugie, z powodu nieprawidłowego (górnożebrowego) toru oddechowego, który często pojawia się w wyniku stresu i zostaje z nami na dobre. MOS jest bowiem pomocniczym mięśniem wdechowym i napina się podczas wdechu w sytuacji nadmiernego stresu. Często jest także nadaktywny u osób, które się hiperwentylują (na przykład u astmatyków). Mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe mogą ulec uszkodzeniu w trakcie urazu typu whiplash.

MOS i jego korelacja z ważnymi strukturami

Myśle, że śmiało mogłabym tutaj wymienić kilkanaście struktur anatomicznych, które „współpracują” z gwiazdą tego posta. Przedstawię jednak te z mojego punktu najważniejsze. 
mięsień długi szyi – zginacz odcinka szyjnego, mało aktywny u osób z protrakcyjnym ustawieniem głowy; aby się do niego dostać musimy odsunąć mos

zwój gwiaździsty – fragment układu współczulnego, połączenie dolnego zwoju szyjnego z pierwszym zwojem piersiowym; między C7 a Th1 na głowie I żebra 

punkt Erba, w którym rozpoczyna się splot szyjny; tylny brzeg mos na wysokości C3

żyła szyjna wewnętrzna leży pod mos-em

układ limfatyczny: aby poprawić drenaż okolicy szyi, twarzy i głowy, warto skupić się m.in.na tym mięśniu, gdyż w jego obrębie są skupiska węzłów chłonnych.

MOS a okluzja

Inną ważną funkcją MOS jest umożliwienie prawidłowej funkcji stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ). Mięsień ten przyczepia się do kości skroniowej, tak jak i żwacz (dół skroniowy) i mięsień skroniowy. Podczas żucia odruch trójdzielno-szyjny stymuluje aktywność tego mięśnia. Jego napięcie ma znaczenie dla optymalnej okluzji. Zmiana okluzyjna powoduje zmianę funkcji MOS, jak na przykład zaburzenia koordynacji mięśniowej i pochylenie szyi. Leczenie ortodontyczne lub stomatologiczne wspomaga w niektórych przypadkach leczenie mięśniowego kręczu szyi (!). W badaniu Guo i wsp. podczas żucia gumy u 20 zdrowych osób zarejestrowano oprócz oczywistych ruchów żuchwy i aktywności żwacza także obustronną aktywność elektromiograficzną mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych. Natomiast Ferrario i wsp. zbadali osoby bez zaburzeń czaszkowo-żuchwowo-szyjnych i z prawidłowym zgryzem. Podczas maksymalnego zaciśnięcia zębów aktywność mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych była symetryczna. Okazało się, ze zmiana okluzji na asymetryczną spowodowała także asymetryczną pracę MOS-ów.

Jako ostatnie przedstawiam wnioski z badania Kibana i wsp. Stwierdzono w nim dodatnią korelację między asymetrią czynności mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego a kątem bocznego zgięcia szyi. Na podstawie wyników tego badania można także powiedzieć, że jednostronna nierównowaga podparcia okluzyjnego powoduje nierównomierną pracę mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, a co za tym idzie- boczne zgięcie szyi. Podsumowując, autorzy stwierdzają ścisły związek między podparciem okluzyjnym a pozycją głowy. Będzie to miało ścisły wpływ na leczenie ortodontyczne. Krótko mówiąc, pozycja głowy powinna być zawsze dokładnie uwzględniona w leczeniu ortodontycznym!

Źródła

Bordoni B, Varacallo M. Anatomy, Head and Neck, Sternocleidomastoid Muscle. 2022 Apr 5. In: StatPearls [Internet].

Guo SX, et al. An electromyographic study on the sequential recruitment of bilateral sternocleidomastoid and masseter muscle activity during gum chewing. J Oral Rehabil. 2017 Aug;44(8):594-601.

Ferrario VF, et al. Evidence of an influence of asymmetrical occlusal interferences on the activity of the sternocleidomastoid muscle. J Oral Rehabil. 2003;30: 34-40.

Kibana Y, Ishijima T, Hirai T. Occlusal support and head posture. J Oral Rehabil. 2002;29: 58-63.