Chrypka u dzieci jest zjawiskiem dość często obserwowanym. Jej przyczyn może być wiele. Zdecydowanie nie warto bagatelizować obecności chrypki, bo może być ona konsekwencją poważniejszych zaburzeń. O dysfonii pisałam w TYM POŚCIE, ale dzisiaj skupimy się bardziej na problemie chrypki u dzieci.

Chrypka u dzieci – epidemiologia

Globalne rozpowszechnienie chrypki u dzieci w wieku szkolnym waha się od 6% do 23%. Alrahim A. i wsp. przeprowadzili w 2022 roku ciekawe badanie w Arabii Saudyjskiej, w którym wzięło udział 428 dzieci. Ich średni wiek wynosił około 9 lat, z czego 69,40% stanowili chłopcy. Częstość występowania chrypki u badanych wyniosła 7,5%. Chrypka szczególnie często występowała u dzieci z historią nadmiernego płaczu niemowlęcego, problemami z wymową liter (zwłaszcza „R” i „S”) i jąkaniem. Ponadto występowanie objawów refluksu żołądkowo-jelitowego czterokrotnie zwiększało ryzyko wystąpienia chrypki. 

Martins R. i wsp. w 2012 roku przeprowadzili ankiety wśród rodziców 304 dzieci z przewlekłą chrypką w wieku 4-18 lat. Następnie przebadali dzieci przy użyciu wideolaryngostroboskopii. Dysfonia najczęściej występowała u chłopców w wieku 7-12 lat, którzy stanowili 64% całej grupy badanej. Nadużywanie głosu i objawy niedrożności nosa były najczęstszymi objawami towarzyszącymi. Objawy głosowe trwały przez ponad rok i były zgłaszane przez większość rodziców. Guzki głosowe i torbiele były najczęściej rozpoznawanymi zmianami krtani w badaniach laryngoskopowych. Podobne wyniki uzyskali Connelly i wsp.

Głos a gospodarka hormonalna

W okresie dojrzewania krtań przechodzi szereg zmian strukturalnych spowodowanych gospodarką hormonalną. Dojrzała głośnia charakteryzuje się dłuższymi fałdami głosowymi i ostrzejszym kątem chrząstki tarczowatej. W tym okresie objawy dysfonii u mężczyzn mają tendencję do zmniejszania się. U dziewcząt w okresie dojrzewania fałdy głosowe wydłużają się o 3–4 mm, a u chłopców o 1 cm. Wiele dzieci od najmłodszych lat ma objawy, które są spowodowane wrodzonymi uszkodzeniami i zmianami struktur krtani, takimi jak torbiele.

Struktury krtani są narażone na działanie środowiska zewnętrznego, co prowadzi do ciągłych zmian w głosie. Istnieją pewne różnice płciowe dotyczące zmiany głosu obserwowanej w okresie dojrzewania. Zwiększony poziom testosteronu i dihydrotestosteronu u mężczyzn prowadzi do zwiększenia masy mięśni i więzadeł krtani. Prowadzi to do spadku wysokości głosu w wyższych oktawach. U starszych mężczyzn większy wpływ na głos ma poziom estrogenów niż dominujące androgeny.

U kobiet podwyższony poziom estrogenów i progestagenów ma minimalny wpływ na głos w okresie dojrzewania. Znaczenie wpływu hormonów na kobiecy głos zauważa się podczas cyklicznych zmian w trakcie miesiączki. Klasycznym objawem jest trudność w śpiewaniu wysokich dźwięków w okresie przedmiesiączkowym. Występuje obrzęk krtani z powodu wysokiego poziomu estrogenów przed owulacją. W wyniku zaburzeń hormonalnych, np. podwyższonego poziomu androgenów, podstawową częstotliwość u kobiet może być obniżona, powodując przerost mięśni krtani. Stan ten okazuje się być normalnym po menopauzie. Inne zmiany głosu obserwowane po menopauzie to chrypka i zmęczenie głosu.
Autorzy wielu badań podkreślają, że nadużywanie głosu u dzieci jest częstym problemem (ponad 50%) i może być przyczyną chrypki. Zużycie głosu prowadzi do zmian strukturalnych takich jak guzki.

Układ oddechowy

Rozpatrując obecność chrypki, warto się pochylić nad funkcjonowaniem układu oddechowego. Objawy takie jak niedrożność nosa i zwiększone wydzielanie wydzieliny zgłaszało 36,18% dzieci z chrypką w badaniu Martins et.al. Za przewlekły proces zapalny błony śluzowej krtani odpowiada nieprawidłowy tor oddechowy (oddychanie przez usta). Krtań jest wtedy także zanieczyszczana wydzielinami pochodzącymi z jamy nosowej. Często mamy do czynienia z nawracającymi zapaleniami błony śluzowej nosa i gardła. Stan ten wymaga zwiększenia ciśnienia podgłośniowego i włożenia większego wysiłku w fonację. Niektórzy autorzy odnotowali istotne zmiany w parametrach słuchowo-percepcyjnych głosu oraz w pomiarach akustycznych pacjentów z przerostem migdałków po zabiegu, potwierdzając tym samym wpływ zaburzeń oddychania na fonację.

Układ pokarmowy

W przeciwieństwie do objawów związanych z układem oddechowym, problemy żołądkowo-jelitowe nie są już tak proste do wychwycenia przez rodzica. Niemniej jednak objawy żołądkowo-przełykowe powinny być uwzględnione w protokołach opieki nad dziećmi i dorosłymi pacjentami z dysfonią. Podsumowując, refluksowe zapalenie krtani może być związane z kilkoma zmianami, takimi jak: zapalenie, zgrubienie błony śluzowej, guzki i polipy głosowe. W takim przypadku sukces leczenia dysfonii będzie się opierał na wyleczeniu choroby refluksowej.

Chrypka i jej inne przyczyny

Podsumowując, przewlekła chrypka może dotyczyć dzieci, które: 

• krzyczą, płaczą, podnoszą lub obniżają ton głosu imitując postacie z bajek 
• śpiewają lub mówią bez prawidłowych funkcji oddechowych (w skrócie: brak prawidłowej emisji głosu)
• mówią bardzo głośno lub szybko
• mają narośla na strunach głosowych lub w pobliżu
• cierpią na porażenie strun głosowych 
• chorują na przewlekłe zapalenie zatok lub alergie
• mają niedoczynność tarczycy
• chorują na refluks żołądkowo-przełykowy (GERD)
• są po radioterapii z powodu raka gardła.

Kwestionariusze oceny głosu

Do oceny głosu u dzieci stosuje się różne skale mające na celu określenie stopnia dysfunkcji oraz długofalowy postęp terapii i leczenia. Szczególnie mam tutaj ma myśli między innymi Skalę Niepełnosprawności Głosu (VHI), Kwestionariusz Oceny Jakości Życia Zależnej od Głosu u dzieci (PVRQoL), Skalę Niepełnosprawności Głosu Dziecka (CVHI-10). Używany jest także Maksymalny Czas Fonacji (MPT). Podsumowując, u dzieci w wieku szkolnym stosuje się zarówno kwestionariusze, które wypełnia dziecko, jak i te, które wypełnia rodzic. U młodszych dzieci w zależności od wieku i ich rozwoju bazujemy na informacjach od rodziców, a także na wywiadzie z dzieckiem. Jak wiadomo, badania obrazowe będą szczególnie istotne. 

Zródła

Alrahim A, et al. Prevalence and Determinants of Hoarseness in School-Aged Children. Int J Environ Res Public Health. 2022 Apr 30;19(9):5468

Antón Almero M, i wsp. Dysphonia in children. Descriptive analysis of the factors involved, clinical parameters and impact on quality of life. Acta Otorrinolaringol Esp (Engl Ed). 2021 Mar-Apr;72(2):80-84

De Bodt MS, Ketelslagers K, Peeters T, et al. Evolution of vocal fold nodules from childhood to adolescence. J Voice. 2007;21:151–156

Hari Kumar, et al. (2016). Voice and endocrinology. Indian Journal of Endocrinology and Metabolism. 20. 590

Krasnodębska P, Szkiełkowska A, Rosińska A, et al. Polska adaptacja kwestionariusza oceny niepełnosprawności głosowej Pediatric Voice Handicap Index (pVHI). Nowa Audiofonologia. 2019;8(1):55-59

Martins RH, et al. Dysphonia in children. J Voice. 2012 Sep;26(5):674.e17-20