Fizjoterapia Stomatologiczna

Jelita, depresja i bruksizm- neurociekawostki.

Jelita przez wielu są nazywane drugim mózgiem. Nasza dieta ma ogromny wpływ nie tylko na wagę i wygląd, ale przede wszystkim na samopoczucie i obecność innych chorób bądź zaburzeń. 

Jelita: wspólna oś z mikrobiotą i mózgiem

Oś jelita- mikrobiota-mózg to stosunkowo nowe odkrycie w świecie nauki. W związku z tym około 2005 roku naukowcy zaczęli na poważnie traktować ten długi fragment naszego przewodu pokarmowego. Na tyle poważnie, że oś jelitowo-mózgowa doczekała się nawet swojej strony na Wikipedii, powstały o niej książki i cała masa publikacji naukowych. 

Każda emocja, która pojawia się w mózgu, jest obecna także w jelitach. Przypomnij sobie sytuacje stresowe. Oprócz zimnych potów, wypieków na twarzy, drżenia ciała, przyspieszonego bicia serca, możesz odczuć także ścisk w żołądku albo bulgotanie w jelitach. Może się to objawiać koniecznością wizyty w toalecie. Nieco odwrotną sytuację obserwujemy u osób z depresją. U nich jelita z kolei często tracą ruchliwość (swoje perystaltyczne ruchy) utrudniając wypróżnianie. Silny związek emocji z jelitami odzwierciedlają powiedzenia, np. „skręca mi się żołądek” i „czuję motyle w brzuchu”. O motylach pisałam w tym wpisie na Instagramie

Tak się składa, że w przewodzie pokarmowym żyją różne mikroorganizmy (grzyby, bakterie), czyli mikrobiota. Każdy odcinek przewodu ma swój unikalny skład, jednak najliczniejsza grupa organizmów (stanowiąca 1,5-2kg!) znajduje się w jelicie grubym. 

Muszę wspomnieć, że wiele zależy od tego, jakie informacje Twój mózg odbiera za stresowe. Dla osób o niskiej tolerancji na stres tych trudnych sytuacji będzie zdecydowanie więcej. Częściej będą występowały problemy z układem pokarmowym (zgaga, wymioty, biegunka, zaparcia). Kluczową rolę w tym procesie pełni czynnik uwalniający kortykotropinę (ang. CRF). Działa na przedni płat przysadki. Reguluje w ten sposób wydzielniczą aktywność kory nadnerczy. 

Wpływu stresu na jelita.
Schemat wpływu stresu na mózg i jelita.

Co istotne, komunikacja między mózgiem a jelitami jest dwukierunkowa. Mikrobiom może wpływać na funkcjonowanie mózgu, a nawet na nasze zachowanie! 

Funkcje mikrobioty

Mikrobiota jelitowa pełni tyle funkcji, że możemy porównać ją do narządu. Jej zadaniami są przede wszystkim:

  • metabolizowanie substancji z pożywienia  (węglowodanów, białek, tłuszczów, obumarłych komórek i śluzu)
  • odbieranie informacji ze środowiska zewnętrznego (np. o zmianie pH, ilości hormonów)
  • wytwarzanie witamin K i z grupy B

  • usuwanie toksyn powstających w jelitach

  • zwiększanie wchłaniania składników mineralnych

  • zapobieganie kolonizacji jelita przez bakterie chorobotwórcze

  • stymulacja dojrzewania i wspomaganie pracy układu odpornościowego

  • wyciszanie procesów zapalnych w jelicie

  • ochrona przed rozwojem nowotworów

  • metabolizm (cholesterol, bilirubina).

Jesteś tym, co jesz – zdrowe jelita to zdrowe ciało

Jesteś tym co jesz – to powiedzenie, mimo że pochodzi z XIX wieku, jest nadal aktualne. Największy wpływ na funkcjonowanie naszego układu pokarmowego w przyszłości ma dieta w pierwszych kilku latach życia. Nawet dla świadomego rodzica zapewnienie dziecku produktów nieprzetworzonych w chemiczny sposób jest bardzo trudne. Zdecydowanie jednak warto zadbać o to, aby posiłki przez nas spożywane były różnorodne (u dzieci na tyle, na ile pozwalają kolejne etapy rozszerzania diety). Następnie musimy pamiętać także o probiotykach. Mimo, że jest to „modny” temat i większość osób już wie, że przy antybiotyku zażywamy probiotyk, to jego skład i jakość ma ogromne znaczenie. Co istotne, probiotyki (zawierające konkretne szczepy bakterii) zażywamy nie tylko podczas antybiotykoterapii. Potrzebne są też przy wsparciu problemów żołądkowo-jelitowych, leczeniu zaburzeń psychicznych (np. depresji), migrenie itd. 

Badania pokazują, że stan mikrobioty matki ma ogromny wpływ na mikrobiotę płodu. Kluczowym momentem przekazania bakterii nowonarodzonemu dziecku jest oczywiście poród, ponieważ matka jest w stanie przekazać potomstwu najwięcej bakterii. Następnie w rozwoju mikrobioty dziecka bardzo ważne są pierwsze dwa lata jego życia (bakterie, które uzyskuje z otoczenia, od rodzeństwa, zwierząt, z pożywienia itd.). Po tym czasie flora bakteryjna przypomina już florę osoby dorosłej. 

Dysbioza jelitowa- kiedy najczęściej występuje?

Dysbioza, czyli zaburzenie równowagi w jelitach, pojawia się jako konsekwencja wielu jednostek chorobowych. Należą do nich między innymi: 

  • zespół jelita drażliwego
  • atopowe zapalenie skóry 
  • depresja
  • schizofrenia
  • spektrum autyzmu 
  • choroba Alzheimera
  • cukrzyca typu 1 i 2
  • otyłość
  • nadciśnienie 
  • celiakia 
  • reumatoidalne zapalenie stawów (rzs).

Zaburzenie mikrobioty jest obecne także u osób, które mają nawracające zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych. Krótko mówiąc, jeśli często chorujecie, powinniście oprócz stosowania tradycyjnych środków na poprawę odporności, zainteresować się także stanem Waszych jelit. 

Co mają wspólnego jelita z bruksizmem?

Jelita produkują ponad 90% serotoniny („hormonu szczęścia”), która występuje w naszym organizmie. Okazuje się, że badani, u których występuje nocny bruksizm, mają niższy poziom serotoniny, niż osoby bez bruksizmu. Dlatego właśnie pytam często moich pacjentów o ich problemy trawienne, mimo że rzadko są one głównym powodem ich wizyty w gabinecie. 

Następnie warto dodać, że istnieją badania stwierdzające współwystępowanie zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego (TMD) z zespołem jelita drażliwego (IBS). Podsumowując, ból brzucha jest powiązany z bólem twarzy i wysokim poziomem depresji. 

Terapia bruksizmu opiera się przede wszystkim na samokontroli i świadomości parafunkcyjnych nawyków. Bezsprzecznie przydaje się także autoterapia. Dlatego właśnie W TYM POŚCIE przeczytacie kilka ważnych wskazówek. 

Szeroko o problemach wynikających z uprzemysłowionej żywności i ubogiej mikrobioty pisze w wielu artykułach i na swoim Instagramie doktor Oskar Kaczmarek. 

Źródła

Furquim B, Flamengui L, Conti P. TMD and chronic pain: A current view. Dental Press Journal of Orthodontics 2015; 20 (1): 127-133.

Gallotta S, Bruno V, Catapano S, i wsp. High risk of temporomandibular disorder in irritable bowel syndrome: Is there a correlation with greater illness severity? World Journal of Gastroenterology 2017; 23 (1): 103-109.

Gałęcka M., Basińska A., Bartnicka A. Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. Instytut Mikroekologii, Poznań. Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 2, 50–59. 

Mayer Emeran – Twój drugi mózg. Komunikacja umysł-jelita. Wydawnictwo JK, Łódź 2017. 

Smardz, J., Martynowicz, H., Wojakowska, A. et al. Is sleep bruxism related to the levels of enzymes involved in the serotonin synthesis pathway?. Clin Oral Invest (2021). 

Vlainić, Josipa Vlainić et al. “Probiotics as an Adjuvant Therapy in Major Depressive Disorder.” Current neuropharmacology vol. 14,8 (2016): 952-958. 

Cambridge Diagnostic