Hipermobilność – wada czy zaleta?
Hipermobilność to nadmierna ruchomość w stawach. Na pierwszy rzut oka charakteryzuje się przede wszystkim dużymi zakresami ruchu. Osoby z wiotkością wielostawową bez problemu potrafią zrobić szpagat, położyć nogę za głowę i szeroko otworzyć usta.
Hipermobilność- definicja
Hipermobilność (inaczej: wiotkość wielostawowa) to zaburzenia tkanki łącznej prowadzące do nadruchomości i wiotkości więzadeł. Ruchomość czynna i bierna jest zwiększona w stosunku do normy w wyniku rozluźnienia torebek stawowych i więzadeł. Mięśnie, które stabilizują stawy, są osłabione i mają zaburzoną koordynację.
Klasyfikacja
Wyróżniamy:
- patologiczną hipermobilność miejscową, która dotyczy małego obszaru (np. jednego palca)
- patologiczną hipermobilność uogólnioną (zespół Marfana, Ehrlesa-Danlosa, wrodzona łamliwość kości- wady genetyczne)
- hipermobilność konstytucjonalną (samoistna)
W kontekście hipermobilności powinniśmy mówić raczej o zespole różnych cech i objawów, ponieważ hipermobilność nie dotyczy tylko samych stawów.
Hipermobilność- objawy
- zwiększona w stosunku do normy ruchomość stawów, w tym także stawów skroniowo-żuchwowych
- niestabilność segmentów ruchowych
- bóle mięśni i stawów
- zaburzenia koordynacji i czucia głębokiego (propriocepcji)
- dysfunkcje ruchowe (np. stopa płaska elastyczna)
- fibromialgia
- objawy skórne (cienka, gładka i rozciągliwa skóra, rozstępy, blizny przerostowe
- objawy naczyniowe (żylaki, siniaki, wybroczyny)
- zaburzenia funkcjonowania układu moczowo-płciowego (nietrzymanie moczu, moczenie nocne u dzieci, obniżenie lub wypadanie narządu rodnego i odbytu)
- objawy psychiczne (depresja, lęk, niepokój)
Wszystkie te objawy dają nam w pozycji stojącej obraz zmienionej patologicznie postawy ciała: głowa i barki wysunięte w przód, „wydęty brzuch”, zaokrąglone plecy (hiperkifoza w odc. Th), zwiększone wygięcie w lędźwiach (hiperlordoza w odc. L), przeprosty w stawach kolanowych, niewydolne głębokie mięśnie stabilizujące tułowia, obniżone łuki przyśrodkowe stóp.
Dzieciom z hipermobilnością często towarzyszą silniejsze niż u rówieśników „wzrostowe” bóle zlokalizowane najczęściej „w kościach” oraz bóle głowy wynikające z dużej kompresji górnego odcinka szyjnego i potylicy (co jest spowodowane postawą ciała i „zadzieraniem” głowy podczas patrzenia na szkolną tablicę).
Oczywiście muszę wspomnieć o moich ukochanych stawach skroniowo-żuchwowych! Tutaj też znajdziemy różnego rodzaju dysfunkcje. Może to być albo zwiększony zakres otwarcia ust i tendencja do „wypadania stawu z zawiasów” albo wręcz przeciwnie- zmniejszony zakres ruchu i uczucie sztywności. Towarzyszyć temu będą typowe dla stawu skroniowo-żuchwowego objawy takie jak przeskakiwanie, klikanie, uczucie braku kontroli nad ruchami żuchwy, ból.
Diagnostyka
Jako test przesiewowy (skala Beightona), który można w kilka minut przeprowadzić u każdego pacjenta w gabinecie, najczęściej poleca się wykonanie poniższych ruchów:
Nieco inne ruchy pacjent wykonuje kiedy korzystamy ze skali Sachse’go. Ta skala uwzględnia m.in. słynny test 3 palców odnoszący się do ruchomości żuchwy. Osoby z hipermobilnością potrafią często włożyć do ust nie tylko trzy, ale także cztery czy nawet wszystkie palce jednej ręki.
Najbardziej dokładne są kryteria Brighton.
Postępowanie terapeutyczne
Pacjenci z hipermobilnością, niezależnie od jej klasyfikacji, powinni być poddani kompleksowej terapii w zależności od objawów, jakie u nich występują. Z punktu widzenia fizjoterapii i treningu szczególnie ważne jest wzmacnianie mięśni stabilizujących stawy. Regularny trening siłowy (np. pilates) daje efekt stabilizacyjny i przeciwbólowy.
Taki sam trening dotyczy żuchwy. Warto także niwelować szkodliwe nawyki i parafunkcje jamy ustnej – unikać bardzo szerokiego ziewania i brania obszernych kęsów pokarmu, np. podczas jedzenia wysokiego burgera.