Ból głowy to temat rzeka. Może być napięciowy, migrenowy, klasterowy, napięciowy, spowodowany zatruciem pokarmowym, nowotworem czy urazem. Niezależnie od jego przyczyny nie możemy go nigdy bagatelizować. 

Ból głowy ogólnie

Ból głowy to najczęstsze zaburzenie neurologiczne na świecie. Stanowi ponad 30% wszystkich konsultacji neurologicznych. Niestety wciąż tylko mniej niż połowa chorych konsultuje swój stan. A zdecydowanie warto, bo życie w przewlekłym bólu zwiększa ryzyko zachorowania na depresję. Nie muszę dodawać, że znacząco obniża nasz nastrój, komfort życia i zdolności poznawcze.

Ból głowy naczyniowy

Moim pierwszym wpisem na tym blogu był właśnie POST O MIGRENIE. Przybliżyłam Wam w nim suche fakty wynikające z badań naukowych i kryteriów współczesnej medycyny. Przedstawiłam sposoby autoterapii. Dzisiaj wiem już dużo więcej na ten temat nie tylko z nowych badań, lecz przede wszystkim z doświadczenia pracy z pacjentami. Tak naprawdę to właśnie objawy i odczucia pacjentów uczą mnie najwięcej 😉 

Migrena

1. Z aurą (klasyczna)

Najpierw pojawia się jeden lub więcej objawów aury, z którego każdy rozwija się od 5 do 20 minut, a cała aura nie trwa dłużej niż 1h. Symptomy aury to np. zaburzenia widzenia (mroczki, zygzaki, błyski), mrowienie i drętwienie różnych części ciała, zaburzenia mowy, nadwrażliwość na światło, dźwięki i zapachy. Ból pojawia się najpóźniej 1h po aurze. 

2. Bez aury 

Pacjent musi mieć co najmniej 5 ataków trwających 4-72h. Lokalizacja najczęściej jest jednostronna, ból jest pulsujący. Rutynowe czynności takie jak wchodzenie po schodach nasilają dolegliwości. Mogą występować nudności, wymioty, fotofobia (lęk przed światłem), fonofobia (lęk przed dźwiękiem). 

Zazwyczaj w migrenie ból jest jednostronny i pulsujący. Często organizm pacjenta ma preferencje co do strony bólu i np. ból pojawia się zawsze z lewej strony głowy. Jednak czasem ból migruje w trakcie ataku lub podczas jednego ataku bóli z lewej, podczas drugiego- z prawej strony. 

Objawy z układu pokarmowego są wręcz oczywiste przy migrenie. Na drodze nerwowej napięcie na przebiegu nerwu błędnego (X) przenosi się z karku aż po brzuch. 

Klasterowy ból głowy

Podobno najgorszy rodzaj bólu, jaki można poczuć. Na klasterowy ból głowy najczęściej cierpią mężczyźni w wieku młodym lub średnim. Epizody bólowe są silnie uzależnione od pory roku (wiosna/ jesień), pojawiają się najczęściej w nocy i trwają 15 min do 3h. Ból narasta przez 10-15 minut. Jest opasający, jednostronny, zlokalizowany w oczodole (czasem na skroni). Towarzyszą mu łzawienie, cieknący katar, obrzęk powiek, zatkanie nosa. Ustępuje nagle. W ciągu dnia może dojść nawet do 8 takich epizodów. Niestety medycyna wie o nim jeszcze mniej niż o migrenach, w związku z czym nie ma leku, który powoduje całkowite wyleczenie. Można jednak tak prowadzić leczenie, aby zmniejszać częstotliwość i siłę ataków. 

Napięciowy ból głowy

Co może boleć w głowie?

Głównym winowajcą jest tutaj nerw trójdzielny (V), który ogólnie mówiąc odpowiada za ból. Posiada trzy główne gałęzie: V1- nerw oczny, V2- szczękowy, V3 – żuchwowy. Zawiera włókna czuciowe i ruchowe. Unerwia większą część twarzy i głowy. Unerwia także m.in. oponę twardą, która biegnie od mózgowia aż do kości krzyżowej. Dlatego warto zawsze rozpatrzeć możliwy uraz kręgosłupa i dysfunkcje układu moczowo-płciowego jako element wywiadu i badania pacjenta z bólem głowy. Osoby cierpiące na migrenę klasyczną (z aurą) doświadczają często tzw. nadwrażliwości trójdzielnej. Tłumaczy to objawy takie jak nadwrażliwość na światło, okropny ból, czasem nawet ból zębów i zaburzenia smaku. 

W przypadku charakterystycznego bólu głowy, który ciągnie się od potylicy aż do czoła, możemy rozpatrywać dysfunkcje nerwów potylicznych: większego i trzeciego będących gałązkami nerwów szyjnych (C2 i C3). Mówimy wtedy o tzw. neuralgii Arnolda. 

Podrażnienie nerwu będzie skutkowało dysbalansem w napięciu mięśniowym. 

Najczęstsze przyczyny bólu głowy

• wady wzroku
• nadciśnienie
• zaburzenia hormonalne
• zapalenia zatok
• anemia
• dysfunkcje odcinka szyjnego
• migreny
• zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego
• stres i nadmierne napięcie niektórych mięśni

Do innych, rzadszych, ale wciąż spotykanych przyczyn należą m.in.: niedrożność tętnic szyjnych, wirusowe zapalenie nerwu trójdzielnego, uboczne działania leków, tętniaki, nowotwory, zatrucie CO2. 

Na co zwrócić uwagę w leczeniu bólu głowy?

Kiedy wiemy już, co to za rodzaj bólu, możemy przejść do leczenia. Jeśli jest taka konieczność, lekarz wdraża leczenie farmakologiczne, a my przechodzimy do działania terapeutycznego. 

O ile w przypadku napięciowych bólów głowy jesteśmy w stanie sukcesywnie się ich pozbyć (pod warunkiem, że pacjent nie jest na nowo narażony na czynnik je wywołujący), o tyle całkowite wyleczenie migren może się okazać niemożliwe. W przypadku migren nasza terapia ma na celu przede wszystkim zmniejszenie częstotliwości i uciążliwości ataków. Najczęściej już po kilku spotkaniach pacjenci zaczynają odczuwać korzystną różnicę. 

Nikłe są szanse na sukcesy terapeuty, jeśli pacjent będzie bagatelizować zalecenia i nie będzie pracował samodzielnie. Nie mówię tutaj o morderczych treningach czy zajmujących mnóstwo czasu zaleceniach, ale raczej o zmianie kilku nawyków.

Dbamy o higienę pracy (ruszamy się!), higienę oczu (patrzymy w dal!), o relaks dla barków i szyi, regularną aktywność fizyczną. Kolejnym bardzo ważnym aspektem jest dieta. W przypadku bólów głowy niezależnie od ich pochodzenia koniecznie musimy się zainteresować tym, co i jak jemy. Warto zaobserwować, czy jakiś składnik wywołuje ból (a gwarantuje Wam, że u większości migrenowców taki się znajdzie). Bezwzględnie warto poszerzyć diagnostykę lekarską o badania laboratoryjne w celu ewentualnej suplementacji w przypadku niedoborów. Cudownie byłoby, gdyby każdy pacjent (z migreną szczególnie!) odbył konsultację dietetyczną. Dobrą robotę wykonuje także probiotykoterapia. Istnieje szereg badań naukowych, które udowadniają korzystny wpływ podaży konkretnych szczepów probiotycznych na wspomaganie leczenia bólów głowy. I na koniec wisienka na torcie, o której często zapominamy – regularne pory snu! Kładziemy się spać i wstajemy o tej samej godzinie, niezależnie od tego, czy mamy urlop, czy tydzień pracujący. 

Źródła

Martami F, Togha M, Seifishahpar M, et al. The effects of a multispecies probiotic supplement on inflammatory markers and episodic and chronic migraine characteristics: A randomized double-blind controlled trial. Cephalalgia. 2019;39(7):841-853

MP – Klasterowe bóle głowy 

Materiały szkoleniowe CCAT – dr. Michał Chwastowski, D.O.