Biodra (stawy biodrowe) nazywane są przez niektórych stawami życia. Te ogromne, kuliste stawy powinny mieć dużą mobilność. Z racji tego, że przebiegają w pobliżu dużych naczyń krwionośnych i nerwów, dolnych odcinków kręgosłupa oraz narządów płciowych, ich sprawne funkcjonowanie jest szczególnie istotne. Jaki związek mają biodra ze stawami skroniowo-żuchwowymi? 

Biodra- budowa

Stawy biodrowe są kuliste, zbudowane z panewki (powierzchni księżycowatej na kości miednicznej) i głowy (głowa kości udowej). Taka budowa umożliwia im ruchy we wszystkich 6 stopniach swobody (wyprost- zgięcie, rotacja wewnętrzna i zewnętrzna, odwiedzenie – przywiedzenie). Połączenie tych ruchów umożliwia obwodzenie („krążenie biodrem”). Ilość więzadeł i przyczepów mięśniowych w tej okolicy jest imponująca. Tak samo ważne w tej okolicy są nerwy, naczynia limfatyczne i krwionośne. Bardzo istotne są znajdujące się w niedalekiej odległości stawy krzyżowo-biodrowe. Dzięki silnemu wzmocnieniu, jakie zapewniają więzadła, ich mobilność jest minimalna. Czasem może się jednak zdarzyć, że pojawi się w nich zbyt duże napięcie tkanek miękkich lub przeciwnie- staną się nadmiernie ruchome. Właśnie z powodu mnogości struktur i połączeń tego obszaru staw biodrowy często jest problematyczny i poddawany terapii. 

Połączenie funkcjonalne biodra z żuchwą

Wielu pacjentów bardzo dziwi połączenie stawów skroniowo-żuchwowych z biodrami. Tak się jednak składa, że anatomia nie pozostawia w tej kwestii złudzeń. TMD (Temporomandibular disorders), czyli zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego, manifestują się także w bardziej odległych obszarach ciała. Najczęściej trudno jest jasno określić, co było przyczyną, a co następstwem konkretnej dysfunkcji. Zdecydowanie jednak u niektórych pacjentów dostrzegamy powiązanie między TMD i bólami lub dysfunkcjami biodra. Przede wszystkim powięź jest spoidłem tych struktur. 

Taśma powierzchowna przednia (TPP) przebiega od wyrostka sutkowatego kości skroniowej, przez mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mostek (i inne struktury) do kolca biodrowego przedniego dolnego oraz mięśnia czworogłowego uda. Kończy się na grzbietowej powierzchni paliczków palców stóp, co dodatkowo udowadnia połączenie góry ciała ze stopami. 

Taśma głęboka przednia (TGP) także zasługuje na uwagę. Rozpoczyna się w podeszwowej części stopy, kończy się w rejonie mózgoczaszki i twarzoczaszki (obejmuje także żuchwę, przeponę, mięśnie pochyłe, mięsień biodrowy i lędźwiowy, przywodziciele, mięsień grzebieniowy).

Wzorce postawy

We wzorcach postawy według Halla, Wernhama i Littlejohna wyróżnia się typ przedni (brzuszny) i tylny (dorsalny) [Liem, Kulesa-Mrowiecka 2015]. 

W typie przednim możemy zaobserwować: 

• zwiększoną lordozę w odcinku szyjnym
•  sztywne przejście szyjno-piersiowe
•  zwiększone napięcie mięśni grzbietu i tylnych więzadeł kręgosłupa
•  usztywnienie i wzrost napięcia na poziomie Th11 i Th12 (Th10-L1)
•  nadmierne obciążenie przejścia lędźwiowo-krzyżowego.

W typie tylnym: 

• wyprostne ustawienie potylicy i kompresja Co-C2
• obciążenie przejścia szyjno-piersiowego
• zwiększoną kifozę odcinka Th i osłabiony dolny odcinek Th
• kompresję stawów żebrowo-mostkowych
• zwiększoną lordozę w odcinku L
• obciążenie stawów krzyżowo-biodrowych

Jak widzimy, nawet najmniejsze odchylenia w ustawieniu głowy (a co za tym idzie także żuchwy) wpływają na inne segmenty ciała. To samo tyczy się odwrotnej sytuacji, bowiem niewłaściwa praca stóp i osiowość kończyn dolnych może mieć odzwierciedlenie w wyższych partiach. 

O obszarach, które najczęściej ulegają nadmiernemu napięciu w wyniki sytuacji stresowych, wspominam TUTAJ. W tym poście możecie się także zapoznać z propozycjami autoterapii konkretnych mięśni. Natomiast w TYM miejscu przeczytacie więcej o postawie ciała i wzajemnych powiązaniach różnych struktur. 

Biodro- żuchwa- badania

Bonatto i wsp. ocenili 337 pacjentów ze szpitala publicznego w mieście Rio de Janeiro w Brazylii. Do rozpoznania TMD wykorzystali kwestionariusz Research Diagnostic Criteria for TMD. Zapytali pacjentów o bóle innych części ciała (m.in. stawów biodrowych i kolanowych). Wykazali, że osoby z TMD są 5,5 raza bardziej narażone na inne bóle stawów niż osoby bez TMD. Podsumowując, osoby z TMD wykazywały wysoką częstość występowania bólu w innych stawach ciała w porównaniu z osobami bez TMD. Co ciekawe, ból kolana był najczęstszą dolegliwością bólową.

Do ciekawych wniosków doszli Garstka i wsp. Badana populacja (30 osób) cierpiała na TMD z nieprawidłowym ustawieniem głowy żuchwy. Grupa wykazywała także indywidualne wady postawy. Badani nie mieli wcześniejszej diagnozy TMD, nie byli także z tego powodu rehabilitowani. Pacjenci skarżyli się na bolesność stawu skroniowo-żuchwowego, epizody zablokowania stawów i trudności w nagryzaniu. Najpierw badani zostali poddani dokładnemu badaniu dentystycznemu pod kątem TMD. Kolejno wykonano dokładne badanie postawy ciała. Następnie badacze zastosowali u pacjentów tymczasowe silikonowe szyny zgryzowe w celu zmiany położenia i prawidłowego ustawienia głowy żuchwy w dole stawowym. Ten zabieg pozytywnie wpłynął na zjawiska akustyczne w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego, eliminując dźwięki u 100% pacjentów. Zniknął także ból obecny przy otwarciu lub zamykaniu ust. Co ciekawe, zmieniło się ustawienie stopy podczas chodu i stania! Nie stwierdzono jednak istotnego związku z występowaniem blokad stawu krzyżowo-biodrowego.

Fisher i wsp. ocenili pacjentów ze złożonym regionalnym zespołem bólowym (CRPS) pod kątem zakresu ruchów w stawach biodrowych i wskaźnika skroniowo-żuchwowego (TMI). Pomiary zakresu ruchu w biodrze autorzy mierzyli w 3 sytuacjach: przed rozluźnieniem, po rozluźnieniu mięśniowo-powięziowym stawu skroniowo-żuchwowego i po zaciśnięciu zębów przez 90 sekund. Podsumowując, uzyskane wyniki sugerują, że dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego odgrywa istotną rolę w ograniczaniu ruchów stawu biodrowego u pacjentów z CRPS. W związku z tym wskazuje to na połączenie między tymi dwoma obszarami ciała.

Badanie

W bardzo przesiewowej diagnostyce pacjenta z TMD i dysfunkcjami w obrębie stawów biodrowych możemy wykorzystać kinestetyczny czuciowy test zgryzu. Najpierw sprawdzamy ruchomość stawów biodrowych we wszystkich płaszczyznach (lecz przede wszystkim zgięcie, odwiedzenie, przywiedzenie i rotacje). Następnie pacjent wkłada między trzonowce po dowolnej stronie kawałek kartki i utrzymuje delikatne napięcie (nie zaciska zębów). Kartka papieru powoduje delikatną zmianę w ustawieniu zgryzu. Ponownie sprawdzamy zakresy ruchów w stawach biodrowych, tym razem z kartką między zębami. Porównujemy zakresy uzyskane w obu próbach. Jeśli ruchomość w stawach biodrowych zwiększyła się przy próbie z kartką, warto rozważyć dalszą diagnostykę pacjenta w kierunku niewłaściwej okluzji/ wad zgryzu itd. 

Źródła

Bonato LL, Quinelato V, De Felipe Cordeiro PC, De Sousa EB, Tesch R, Casado PL. Association between temporomandibular disorders and pain in other regions of the body. J Oral Rehabil. 2017 Jan;44(1):9-15.

Garstka AA, Brzózka M, Bitenc-Jasiejko A, Ardan R, Gronwald H, Skomro P, Lietz-Kijak D. Cause-Effect Relationships between Painful TMD and Postural and Functional Changes in the Musculoskeletal System: A Preliminary Report. Pain Res Manag. 2022 Feb 28;2022:1429932.

Fischer MJ, Riedlinger K, Gutenbrunner C, Bernateck M. Influence of the temporomandibular joint on range of motion of the hip joint in patients with complex regional pain syndrome. J Manipulative Physiol Ther. 2009 Jun;32(5):364-71.

Liem T, Kulesa-Mrowiecka M. Stawy skroniowo-żuchwowe w osteopatii cz. 1. Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja 2015. 

Easy Voice